dinsdag 29 januari 2013

De Opmars der Trutten


De onfatsoenlijken onder ons moet mores geleerd worden. Zij die zich niet aanpassen kunnen geen aanspraak meer doen op basisrechten, zoals eerlijke rechtspraak, vrije tijd of vrijheid van meningsuiting. 

In Vught plant het college van B&W ‘maatschappelijk nuttige werkzaamheden’ voor mensen met een uitkering. Onder het mom, ‘iets terug doen’, zullen ze de straat vegen, oude vrouwtjes helpen met oversteken en sokken stoppen.

Landelijk mag er gejaagd worden op overvallers, relschoppersen ander gespuis. Op facebook groeit het aantal ‘wanted dead or alive’ oproepen met foto’s van ‘daders’. Geen idee of het ook echt ‘daders’ zijn. Maar de zaak van Piet z’n ouders is overvallen – zegt Piet - en hij plaatst een still van de beveiligingscamera op het net. Als justitie het kan, kan Piet het ook.

Universiteiten verhangen schilderijen waarop een naakt staat afgebeeld. Die opruiende doeken kunnen naar de vochtige kelder. In Leiden worden eerstejaars beboet omdat ze een rondje in Adams kostuum door de stad rennen.

Ondertussen klusteren we voor de tv, gezellig onder ons, om afscheid te nemen van de Majesteit die in 1980 zo roerig de troon besteeg. Geen onvertogen woord, van niemand, zelfs niet van overtuigd Republikeinen.

We zijn de roerigheid beu en het roerend eens. Fatsoen moet je doen. Het CDA heeft meer gewonnen dan uit de kamerzetels blijkt, we kopiëren massaal Balkenendes opgestoken vingertje.

Zelfcensuur, volksgerecht en preutsheid kenmerken de Nederlandse samenleving van vandaag. Vrijheid, vrolijkheid, onenigheid, rommel en chaos daar doen we in Nederland niet meer aan.

Wrijving is het begin van ieder creatief proces. Frictie wekt energie op. Onbetamelijke vragen en opmerkelijke antwoorden leiden tot vernieuwing. Diversiteit en afwijking maken een samenleving interessant. Leven is groeien en leren, fouten mogen maken en opnieuw beginnen, ontdekkingen doen, uitproberen, doorzoeken, rennen, lachen en builen vallen.

Leven is niet streven naar het grafschrift: ‘Hier rust een fatsoenlijk mens. Hij betaalde keurig belasting en harkte zijn voortuin.’

Afbeelding boven uit Herfst van Lucebert: 'Kinderen buiten / verminken de stilte / Oh beminnelijk litteken' handgeschreven op schoolbord.

###

maandag 28 januari 2013

Terug naar de tijd van Heksenjacht en Inquisitie

We roetsjen een steile helling af, terug naar het barbarendom. Denken we nu echt dat de samenleving er leuker en veiliger op wordt, als we virtuele schandpalen en volksgerecht de plaats van het rechtssysteem laten innemen? En fatsoen tot onze hoogste waarde benoemen? Denken we dat de straten er schoner op worden? Ahmed Marcouch, kamerlid voor de regerende PvdA, is zo kort door de bocht. Ook vindt hij dat daders hun recht op privacy verspeeld hebben.
Daaag Rechtsstaat.


Een treinkaartje kopen via Internet is wel zo handig. Het retourtje Vught – Driebergen zonder korting kost maar liefst € 21,60. Niet voor niks dus. De NS zal wel blij met me zijn. Maar nee hoor, de NS vertrouwt mij, vooraf betalende klant, niet.
Ik moet naam en geboortedatum intikken en mijn legitimatiebewijs in de aanslag houden als de conducteur komt, want alleen ik mag op het gereserveerde ticket treinen.
De spoorwegen weten wie ik ben, wanneer ik waarheen reis, maar die kleine inbreuk op mijn privacy weegt niet op tegen de belangen van de monopolist.
‘Je bent gek,’ zegt mijn zoon. ‘Nooit vooraf betalen, nooit een retour kopen. Negen van de tien keer rijden de treinen niet en dan ben je je geld kwijt.’ Hij had gelijk. ‘Aangepaste dienstregeling’ noemen ze dat, want het sneeuwde. Vervolgens stuurt de NS me ongevraagde emails met de mededeling dat ze zorgvuldig omgaat met mijn gegevens... ja, ja.

Energiebedrijven houden een register bij waarin staat wie er te laat betaalde en dreigt te worden afgesloten. Zelfs als de rekening voldaan is, blijft je naam en adres in dat dossier. Wanneer je dan een nieuw contract wilt afsluiten bij een andere energieleverancier, eist deze een borg die kan oplopen tot €1.000,-. Sommige energiebedrijven willen zelfs een huurovereenkomst of koopakte van je huis zien. Zoveel voor privacy. Had je maar op tijd moeten betalen, de dader moet met de billen bloot.

Een zestienjarige wordt door een agent weggestuurd bij een disco. Hij noemt die een agent ‘flapdrol’. Dan wordt hij door een paar volwassen kerels in uniform op de grond gesmeten, laars in zijn nek en moet een nacht de cel in. De agent kende hem, hij had hem een keer zien vechten met leeftijdsgenoten – op de vuist, dat wel. Deze ‘recidivist’ moet een lesje leren, vond de diender. Een lesje in respect en fatsoen.

Fatsoensrakkers schreeuwen om het hardst dat de acht jongens die in Eindhoven op gruwelijke wijze een man in elkaar trapten, geen recht meer hebben op privacy. Hadden ze zich maar moeten gedragen.

Het gaat goed mis!

Een filmpje (?!) is voldoende bewijs om iemand door de onderbuik van de massa te trekken. Vandaag betreft het acht jongens die zichzelf, nadat ze ontmaskerd en bedreigd waren, hebben gemeld bij de politie. ‘Zie je wel, hoe nuttig het is!’ roepen voorstanders triomfantelijk. Morgen maakt iemand een film om een ander in diskrediet te brengen, of gewoon omdat het kan. Kwestie van plakken en knippen. Vandaag gaat het om ernstige mishandeling, morgen om een treinreis op naam van een ander.

Terug naar de tijd van heksenjacht en inquisitie.

‘Fatsoen moet je doen,’ citeerde PvdA-er Ahmed Marcouch de truttige CDA-rijm zonder enige ironie, in Brandpunt op zondag 27 januari 2013. Onder fatsoen verstaat hij kennelijk ook naming and shaming van daders, zelfs nog voordat ze door de rechter schuldig zijn bevonden. In dezelfde categorie hoort dat die daders vogelvrij zijn, ze bedreigd mogen worden en als het even kan worden teruggepakt. En hun families? En hun buren? Hun scholen? Hun gemeentes? Hoever wil je gaan met het oog-om-oog principe uit naam van fatsoen?

De rechtsstaat uitkotsen in naam van fatsoen is gevaarlijk. Respect afdwingen met overdreven machtsvertoon is een illusie. Mensen hard afrekenen, onder druk zetten, of dwingen hun privacy op te geven voor een treinreisje in stokkende treinen, is vragen om problemen. De stress in de samenleving neemt toe, en daarmee de agressie.

Politici, politie, journaille en redelijke mensen kunnen bedenken dat justitie een hoger doel dient dan wraak. Een samenleving die straft uit wraakgevoelens werkt agressie in de hand. Wraak baart wraak. Haat baart haat. Wanneer fatsoen de norm is ... Wiens fatsoen? Verzet tegen de heersende klasse wordt dan al gauw als onfatsoenlijk (en dus misdadig) bestempeld.
Nog even en je kunt geen bezwaar meer aantekenen tegen een belastingaanslag of tegen een verkeersboete, want dat neigt naar het onfatsoenlijke. Een ambtenaar in functie krijgt carte blanche om macht uit te oefenen. Burgerlijke ongehoorzaamheid doet je in de cel belanden, met geen enkele andere rechtsgrond dan de fatsoensregels van de flapdrol die vindt dat je hem hebt beledigd.

Daaaaag rechtsstaat, Daaaag democratie, Daaaag beschaving.

###

zaterdag 8 september 2012

Pakistan's Black Law


Update 31.10.2018:
Today: Asia Bibi is to be immediately released at courts orders. But protests erupt in Pakistan

Original blog 08.09.2012: Asia Bibi is on death row in a Pakistan jail. She has been imprisoned on June 14th 2009. The crime she committed is blasphemy.

Since the case of blasphemy girl Rimsha came out, the spots are back on the equal macabre situation Asia is in. Anne Isabelle Tollet wrote her story. The book is called Blasphème and Mrs Tollet used Asia’s own words and recordings. Asia is in a prison cell in which she can touch both walls just by spreading her arms. There are no sanitary provisions, no windows. And it is hot.
Mrs Tollet was not allowed to visit Asia. She interviewed her through her husband who can visit once a week.
The family is on the run, from shelter to shelter, but they have a small income: the revenues of the book. Ironically Asia’s own daughters will not be able to read it. They don’t go to school due to the continuous running and hiding.

The story goes something like this. Asia, an illiterate Christian mother of five, worked in the fields with other women from the village where she lived. The other women, without exception, worshipped Allah. The work was hard that day. It was warm, 45 Celsius in the shade. Asia got thirsty. She went to the well to drink a little water. Her colleagues told her she could not take water like this. It had become impure because of her. Asia told her co-workers that in her view the prophet Mohammed would not mind them drinking from the same cup. This was a mistake. But she could make up for it. The only thing she had to do was to convert to Islam. ‘I respect Islam and the Prophet Mohammed’, Asia replied, but I believe in Jesus Christ’. These answers signed her death verdict. The women went to the local Mullah and he arranged for Asia to be arrested and thrown in jail. It has been more than three years today.

In Pakistan the Blasphemy Law is the most feared and oppressive legal rule. It is commonly known (and a much used tool) that the accusation of blasphemy alone is enough to ruin an opponents’ life. In theory the law, also known as Black Law, protects all religions, Islam as much as Christianity, Judaism or Hinduism equally. But in this country with a 97% Muslim population, minorities live the harsh life. Christians try to go by unnoticed. They work the lower jobs and live in poor conditions. Of all convicted under the Black Law 50% is Muslim, the other half is of a different religion. Three percent of the population delivers half of the convicted blasphemers.

Asia Bibi is one of them and the only woman on death row. She was supported by the Muslim governor of her region Punjab, Mr. Salman Taseer, and by the Minister of Minorities, Mr. Shahbaz Bhatti. Both leaders have been brutally killed because of their public support for Asia and for questioning the Blasphemy law.
Islamic fundamentalists threaten to throw the country in chaos, should the government try to change this draconic version of both the Shariah Law and its’ previous European sibling implemented by the Spanish Inquisition. Most common Pakistani seem to endure this sword of Damocles submissively.

In August 2012 a young Christian girl named Rimsha Masih was arrested for burning pages of the Qur’an. Charges: Blasphemy. The girl was no older then fourteen years. She was as innocent as a flower in springtime, due to her young age and alleged suffering of Down’s syndrome. Illiterate and poor Rimsha lived in a run-down shack in one of Islamabad’s slums. Her arrest led to worldwide protests. Especially when it came out that three witnesses had seen how the local Mullah, a man called Chishti, tore some pages out of a Qur’an and placed them with the ashes that were the proof of Rimsha’s blasphemy.

Rimsha stayed in a heavily guarded prison for more then three weeks before the judge granted her bail. This is the same prison, where the murderer of Mr. Taseer is being held. That man, by the way, is widely praised for his crime: ‘killing a blasphemer’.

In Rimsha’s story a rejected lover, a greedy landowner and powerplay by a little Mullah added up to the events that made the girl victim to the Black Law. She was an easy puppet, at least so it seemed. Her allegedly blasphemous act led to the Christians fleeing the neighbourhood, making room for more worshippers in the local Mosque. The international row as well as protesting Pakistani civilians saved Rimsha from rotting in a cell for many years.

Moreover, Rimsha has become the first person able to bail out under the Black Law. That is the good news, setting a precedent for other courts.
But, the bail is 1 million Pakistani rupees ($ 10.500) an enormous amount of money for a girl from the slums. An awkward decision, the bail sum is twice the price that fundamentalists put on the head of Asia. Extremists apparently are afraid the Pakistani authorities will not execute the death verdict. The local Mullah Qari Mohammed Salim reacted to BBC News: ‘If the law punishes somebody for blasphemy, and that person is pardoned, then we will take the law in our hands’.

As unlikely as it is for Asia to regain her freedom, it is for Rimsha.
Even if her bail is set and she is let out of prison. Apart from the police investigation that goes on, and can flip like a coin from one side to the other, she risks being violated, even killed, by a vigilante group or a silent aggressor, like other accused blasphemers have been before. Her lawyer claims she will need an armoured vehicle and bodyguards to protect her.

One young girl, one forty-four year old mother and many others suffer under the Black Law that has Pakistan in its’ grip. Politicians are afraid to tackle it. Judges and lawyers flee the country after defending its’ victims.
Pakistan seems to be in deadlock, but at least there is some movement and discussion over the Black Law. Muslim leaders are open for a change, a small change, but a change: Accusers of blasphemy that come up with false allegations will be judged under the same law. This is what happens today to the Mullah who allegedly framed Rimsha.

This minor change may lead to less false accusations after personal disputes and vendetta’s and at least some sort of dialogue on the Black Law starts, but it is no way near a real solution for the Pakistani civil society.



This article is among others based on:
BBC News - Pakistani Christian Asia Bibi 'has price on her head'.pdf

More on Rimsha on this blog (in Dutch)





vrijdag 7 september 2012

Rimsha en de dollars


De BBC toont een filmpje van een kleine figuur met een wit laken over haar hoofd en bijna hele lichaam. Ze is omringd door een cordon gewichtig kijkende agenten. Ze stapt in de boevenwagen. Op weg naar de rechtbank in Islamabad, Pakistan.

Rimsha, het minderjarige meisje dat terecht staat wegens blasfemie, wordt vrijgelaten op borgtocht. De borg bestaat uit twee gelijke bedragen. De som is in totaal een miljoen Pakistaanse Roepi’s, wat neerkomt op $10.500,- ofwel €8.300,-.

Ze is dus (nog) niet vrijgesproken van ontheiliging van de Koran. Haar zaak wordt verder onderzocht. Is ze uit de gevangenis? Onbekend. Hoe kan ze ooit aan het bedrag voor de borg komen? Waar haalt een tiener uit de sloppenwijk van Islamabad meer dan 10.000 dollar vandaan?

Mocht er een ‘sponsor’ zijn en Rimsha komt inderdaad vrij, wie garandeert dan haar veiligheid? De zwarte wet van Pakistan heeft veel handhavers. Burgers die vinden dat ze op de letter nageleefd moet worden. Godslastering is een uiterst gevoelig onderwerp in het land met 180 miljoen inwoners, waarvan 97% de Islam aanhangt. Alleen al de beschuldiging van blasfemie kan iemand z’n leven kosten.

De situatie heeft veel weg van de Spaanse Inquisitie die in Europa zogenoemde onverbeterlijke ketters (Joden, Protestanten en Moslims) op de brandstapel liet zetten onder toezicht van juichende menigtes.

De Pakistaanse blasfemie wet staat nu ter discussie. En wel op een zeer vreemde manier. Islamitische leiders in Pakistan waaronder Tahir Ashrafi van de All Pakistan Ulema Council, hebben het de afgelopen week opgenomen voor Rimsha en stellen een wijziging voor die in kort hierop neerkomt: Iemand die een ander vals beschuldigt van blasfemie, wordt zelf berecht onder de zwarte wet.
Hetgeen Mullah Chishti nu lijkt te overkomen. Chishti is de imam die pagina’s van de Koran in het plastik zakje met as van Rimsha zou hebben gestopt om de zaak tegen haar te versterken.
De vraag is natuurlijk of hij wel terecht beschuldigd is. De man zelf ontkent de aantijgingen.

De blog Rimsha en de godslasteraars van donderdag 6 september 2012 gaat over wat Rimsha is overkomen voordat de rechtbank in Islamabad de borg vaststelde.


Bronnen:
BBC News – Pakistan blasphemy case girl granted bail, 07.09.2012
The Express Tribune – Court grants bail to Rimsha 07.09.2012
The Guardian - Pakistani Christian girl accused of blasphemy to be freed from jail 07.09.2012
Twitter

Deze blog is eerder vandaag verschenen bij Dewereldmorgen.be


donderdag 6 september 2012

Rimsha en de godslasteraars


Haar naam schijnt zoiets te betekenen als het mooiste meisje dat je ooit gezien hebt, of zult zien. Haar ogen loensen licht op de enige foto die ik van haar ken. Haar leeftijd wordt betwist, maar men is het erover eens dat ze niet ouder dan veertien jaar kan zijn. Sommigen beweren dat ze lijdt aan het syndroom van Down. Ze heeft de raafzwarte haren die Indiase en Pakistaanse vrouwen met elkaar gemeen hebben, glanzend en bijna net zo geliefd door pruikenmakers als de beroemde Braziliaanse haren. Ze is wereldnieuws, maar waarschijnlijk weet ze daar zelf niets van.

Rimsha Masih uit Mehrabad in Pakistan zit in een zwaarbewaakte gevangenis, beschuldigd van de gevaarlijkste misstap denkbaar: blasfemie. Daar staat de doodstraf op, of levenslang. Al bijna drie weken. Een klein meisje in een cel. Omdat ze pagina’s uit de Koran zou hebben verbrand. Dit analfabete meisje uit een sloppenwijk. Een Christen meisje. En deze laatste toevoeging is het hete vuur in Rimsha’s hel: Ze is geboren in een gezin met de verkeerde religie op de verkeerde plaats in de verkeerde tijd tussen een heleboel verkeerde mensen met conflicterende, en ja ook verkeerde, belangen.

De plaatselijke imam, Khalid Jadoon Chishti, deed aangifte. Hij was op de hoogte gebracht van Rimsha’s misdaad (de verbranding van pagina’s uit het heilige boek) door een buurman van het meisje. Er wordt gefluisterd dat diezelfde buurjongen de oudere zus van Rimsha ten huwelijk had gevraagd, en was afgewezen. Een wraakzuchtige gewezen aanbidder, zelf analfabeet en niet in staat de Koran te lezen.

De blasfemie wet in Pakistan staat erom bekend dat deze gebruikt wordt om persoonlijke vetes uit te vechten. Shotgun, no challenge. Als je van iemand af wil, beschuldig je hem of haar van blasfemie. Het is zelfs levensgevaarlijk om aan de wet te tornen of het publiekelijk op te nemen voor een slachtoffer van de barbaarse regel.
Twee prominente politici Salman Taseer en Shahbaz Bhatti hebben dit met hun leven moeten bekopen, vorig jaar nog. Salman Taseer werd nota bene vermoord door zijn eigen lijfwacht, nadat hij het opnam voor de Christelijke Asia Bibi die was veroordeeld onder de ‘zwarte wet’. Zijn moordenaar wordt door velen bewierookt als een nationale held. De rechter die hem schuldig verklaarde, is het land ontvlucht en Asia Bibi zit nog gevangen.

Alleen al door de beschuldiging van godslastering, is het leven van de minderjarige Rimsha in gevaar. En daarmee dat van haar familie en buren. Die zijn massaal uit hun gehuurde krotten weggetrokken. Saignant detail is dat de verhuurder een rijke Moslim is die behalve huisbaas ook werkgever is van Christenen. Amjad is een soort koppelbaas van goedkope arbeidskrachten voor huishoudelijke en lage baantjes. Uit angst voor represailles vluchtten de Christelijke buren van Rimsha na haar arrestatie massaal weg uit hun vervallen huizen en kwamen ook niet opdagen voor werk. Dubbel verlies voor Amjad.

Op zaterdag 2 september arresteerde de Pakistaanse politie imam Khalid Jadoon Chishti. Aanklacht: blasfemie. Getuigen hebben verklaard dat Chisthi pagina’s uit de Koran scheurde en bij de as deed die als bewijs diende dat Rimsha aan heilig boekverbranding deed.

Ondertussen scharen leiders uit de Pakistaanse en Indiase Moslim gemeenschap zich achter het jonge meisje en roepen om herziening van de wet. Volgens boze tongen doen ze dit enkel om deze wet te kunnen handhaven.

Kortom: iedereen houdt zich ermee bezig en de meesten doen dat uit eigen belang, om geld of macht. Christenen en Moslims slijpen hun messen voor weer een religieus dispuut dat, zoals zo vaak, nare gevolgen kan hebben en waar de allerarmsten ongetwijfeld weer de dupe van zullen zijn. De hele Rimsha-kwestie wordt door Islamofoben aangegrepen om maar weer eens aan te tonen hoe ‘achterlijk’ die godsdienst is.

En ondertussen zit een tiener in een rottende cel zich af te vragen wat er ‘in Godsnaam’ is gebeurd. Al bijna drie weken.
Morgen wordt ze voorgeleid.

Haar ouders hebben een petitie geopend op Avaaz, gericht aan de Pakistaanse president Zardari: Save my daughter! Op donderdag 7 september 2012 om 14.33h hebben 1.051.426 mensen getekend. En dat is geen geloofskwestie, geen hebzucht, geen machtsstrijd, maar gewoon menselijk medeleven voor een kind dat onrecht is aangedaan. Zwaar onrecht. De eigenlijke godslasteraars zijn degenen die haar dit aandoen én de gelaten toeschouwers, ongeacht het geloof dat zij wel of niet aanhangen.

Foto van Avaaz, website voor petities

Bovenstaande tekst is gepubliceerd bij DeWereldMorgen.be en gebaseerd op:

Guardian World Pakistani girl accused of Qur'an burning could face death penalty, 19.08.2012

Asianews.it Free Rimsha Masih, the 11-year-old disabled girl arrested for blasphemy, Indian leader says, 25.08.2012
Persecution, What’s next for jailed Pakistani Christian girl? 27.08.2012  
Guardian UK Pakistani Muslim leaders support Christian girl accused of blasphemy 27.08.2012,
Guardian Pakistani girl accused of Qur'an burning is a minor, say medics, 28.08. 2012,
CNN Police: Muslim cleric framed girl in Pakistan blasphemy case 02.09.2012,

The Express Tribune When will Rimsha be released? 05.09.2012

The news, The economics of hate, 06.09.2012
en op berichten en direct messages van Pakistaanse twitteraars

###


donderdag 16 augustus 2012

Sharing one with nonfiXe: a brief look into Only Winners


Only Winners is difficult to summarize, because of the richness of the material. It contains an inspiring philosophy for change to a society with Only Winners, a Joint Effort Society. The book offers a working method, new conceptual framework and toolbox for practice as well.

With the help of grand masters, such as Jacques Derrida, Michel Foucault, Donella Meadows, Jean Paul Sartre, Joseph Schumpeter, John Stuart Mill, John Keanes and many others, the writers developed a philosophy for sustainable development that is hard to oppose, since all win.

Ecology is the new bottom-line for wellbeing, peace and economical growth. Man has to partner with nature, and with other men. Man has to learn to dance with systems, as well. For one never knows the side-effect when interfering in a complexity. Agility, flexibility and being connected can work for a sustainable development. Especially when the grass-root is supported by the top and vice verse. The behaviour of one person, the freedom and responsibility of all, rooted in a true democracy – of which the Harvard Mutual Gains Approach is one exponent - and innovations in production, services and communication together do the trick.

The heart of the matter can be found in the Only Winners Matrix that is intended to inspire and guide into new thinking and doing. The Matrix is not a fixed model, but dynamic and therefore applicable to different situations and issues.
It consists of three development stages: destruction – deconstruction – construction. These tend to occur one after the other in daily life. They root in the S-curve of economist Richard N. Foster as well as in Jacques Derrida’s thinking.
Next to the phases there are solution-finding clusters: behaviour – technology (including procedures) – decision-making.
The development phases and the solution-finding clusters are set on two axes and form a matrix, the Only Winners Matrix. This matrix is loaded with concepts. These concepts are changeable, even for new concepts, as long as they obey seven criteria – of which four are based on the Natural Step Approach.

You can read more on Only Winners at www.ecolutie.nl in English and Dutch. There a different summary can be found as well, in English, Spanish, German and Dutch.

Image: Barend van Hoek, pencil on paper, 2012. From: Allemaal Winnen, naar een andere wereld. Auteur: Frank van Empel. Publisher: Studio nonfiXe

This article originally appeared on www.nonfixe.nl
Allemaal Winnen, ISBN 978.94.90665.043 / e-versie, ISBN 978.94.90665.050

###

dinsdag 12 juni 2012

De beer is los



Het is niet langer de vraag of we sociale media gebruiken. Het is de vraag hoe we dat doen. Dat gaat veel dieper en verder dan vrienden of ontvrienden, volgen of ontvolgen. Of je jezelf ermee verrijkt of verarmt, dat is aan jou.
Daarnaast bepaalt je mensbeeld in hoeverre je steeds over je virtuele schouder heen kijkt naar eventuele misbruikers. Datzelfde doe je op straat; Zeg je de tegemoet lopende vreemdeling goedendag, of steek je over met je gezicht afgewend? De meesten van ons reageren op intuïtie en zullen de ene keer vriendelijk knikken en bij een ander maar liever oversteken.

In feite kennen we de voor- en nadelen van virtueel leven allemaal al. Je geeft je hele hebben en houden bloot aan een onzichtbaar, ontelbaar publiek. De commercie maakt er dankbaar (mis)gebruik van. Je vrienden zijn geen echte vrienden. In een aantal gevallen ken je de facebookmakkers niet eens. En, facebook is advertisement for oneself. Je creëert een avatar, laat de wereld weten dat je een boek hebt geschreven, een film gemaakt of een optreden hebt.

Allemaal waar, maar er is ook een andere kant aan de sociale media. Je kunt facebook beschouwen als een grote winkelstraat, wandelpromenade en bibliotheek, waar je doorheen loopt en steeds weer vrienden tegenkomt. Vrienden die ver weg wonen of je buren zijn, die je van heel vroeger kent of waar je gisteren nog naast zat in de bus. Je wandelt ze voorbij, sommigen raak je even aan (like) en bij anderen sta je stil (comment). Door de korte updates weet je in grote lijnen wat ze bezig houdt. Je vraagt aan Jacques hoe zijn expositie was. Je reageert op Josefien haar verjaardag. Omdat je weet dat Juul net gescheiden is, vraag je via de privé chat aan haar hoe het met haar gaat. Ook al is ze verhuisd en woont ze momenteel honderden kilometers bij je vandaan. Dit gesprek is tussen jou en haar en je kunt het op ieder gewenst moment voortzetten.

Kortom, als je jezelf een beetje inhoudt en niet op zoek gaat naar vrienden die je niet kent en die je tijdlijn alleen maar vervuilen met hun berichten, dan is het een prachtige manier om contact te onderhouden met mensen die je anders uit het oog zou verliezen.

En passant lees je in the Guardian of je volgt het nieuws op AlJazeera. Door facebook en de andere sociale media kun je kennis nemen van andere invalshoeken dan de klassiekers, zoals daar zijn de Nederlandse dagbladen en televisieprogramma’s. De wereld ligt voor je open. Je kunt zo diep gaan als je wilt. Je kunt zo oppervlakkig blijven als je wilt.

Blijft het privacy-deel. Je kunt je profiel afschermen, dat klopt, maar of het dan ook daadwerkelijk beschermd is tegen marketeers of kwaadwillende overheden? In feite gelooft niemand dat. De vraag is of dat zo erg is. Bonus- en andere kortingskaarten registreren, naast de pinpas (!), ons koopgedrag. Als we een marathon lopen, staan de foto’s van het gevecht tegen jezelf binnen een mum van tijd online. Camera’s registeren bewegingen op straat. Voor een legitimatiebewijs moet je een vingerafdruk afgeven. Als je parkeert, betaal je met een chipknip nadat je het kenteken van je auto hebt ingevoerd. Sommigen hebben een slimme meter, die registreert precies hoeveel stroom je wanneer gebruikt. Kortom, alles wat er over jou te weten valt, is al bekend.

Daarnaast, daarom, ontwikkelen mensen een extra zintuig voor wat wel en wat niet echt is, ook in de virtuele wereld en tegelijkertijd over wat wel en niet te delen – vandaar ook de hoeveelheid nietszeggende berichten of advertisements for oneself. Ze doen dat met vallen en opstaan. Ik durf te beweren dat de generatie die nu geboren wordt, straks een legertje pubers vormt met een feilloos gevoel voor virtueel informatie delen en opnemen.

De facebookers, twitteraars, pinteresters etcetera werken bovendien samen in onverwachte coalities. Wereldwijd zijn er meer dan 800 miljoen facebook gebruikers. Zij groeperen op issue, op wat hen bindt. De hoeveelheid privé informatie die gedeeld wordt, geeft het medium macht, maar ook de gebruikers. Zodra zich iets voordoet wat men onacceptabel acht, komt de massa in opstand. En die massa weet elkaar te vinden over landsgrenzen heen, over de diverse sociale media heen.

De echte machthebber hier is Google. Die beheerst het spel. Totdat, er een tweede Google de ether in gaat, en een derde. ‘De beer is los’, zou een oude keuterboer roepen. De sociale media vormen een rizoom, een wortelstok die zich ondergronds vertakt en op onverwachte plaatsen de kop boven steekt. Dit ondergrondse netwerk – iedereen met een tuin kent de natuurlijke varianten zoals zevenblad die onuitroeibaar lijken – bouwt van onderop, is flexibel en vormt stevige netwerken.

De zelforganisatie die daaruit ontstaat, tussen mensen, kan zoals we hebben gezien dictators omverwerpen. En ja, ook terroristische netwerken dienen. Het systeem van de sociale media kent geen waardeoordeel. Het heeft geen moraal. De ethiek van de individuele gebruiker bepaalt hoe deze daarmee omgaat. Net zoals je met een hockeystick kunt hockeyen, maar evengoed iemand kunt doodknuppelen.

###